Upacara Adat Kelas 9

UPACARA ADAT

A. Niti Teks Upacara Adat

1. Upacara Tedhak Siten

Tedhak siten utawa tedhak siti iku salah siji upacara adat Jawa kanggo bocah umur pitung (7) wulan. Tedhak siten iku asale saka tembung tedhak, idhak utawa mudhun lan siten (saka tembung siti) utawa lemah (bumi). Upacara iki kanggo perlambang bocah sing siap-siap njalani urip liwat tuntunan wong tuwa lan dianakake  yen umur bocah wis 7 selapan utawa 245 dina (7 x 35 = 245).

Upacara Tedhak siten dianakake amarga ana kapitayan masyarakat Jawa yen lemah kuwi nduweni makna ghoib lan dijaga Bathara Kala. Kanggo ngilari  kadadeyan sing ora becik, mula dianakake  upacara ngenalake putra-putrine marang Bathara Kala minangka sing njaga lemah. Anggone nglakoni upacara iki, luwih becik miturut weton.

 

Ubarampe kanggo upacara tedhak siten akeh, kayata pengaron sing diisi kembang setaman, kurungan lan barang-barang sing dilebokna sajroning kurungan. Barang-barang sing dimaksud kuwe kabeh ubarampene wong urip. Umpamane beras, dhuwit, pari, jungkat, pulpen, kertas lan sapiturute. Ubarampe liyane yakuwe klasa, jadah pitung werna, tebu harjuna, bakaran pitik lan liya-liyane.

Acara tedhak siten urutane kaya kiye :

1) Bocah sing arep diupacarani didusi nganggo kembang setaman (mlathi utawa menur, kanthil utawa gadhing lan mawar). Kembang-kembang kuwe duwe teges. Dhewek-dhewek. Mlathi utawa menur nang pangajab supaya boacah duwe tekad sing ora melar-melur. Kembang kanthil supaya sapa bae gampang kemanthil. Kembang mawar duweganda arum lan marakake sapa sing weruh ketaman trenyuh lan kasmaran gandrung-gandrung kapirungu.

2) Sawise adus, bocahe dienggoni klambi sing anyar. Terus diambahna siti utawa lemah, bisa uga langsung ngidek siti sing diwadhahi tampah utawa wadhah liyane. Sawise kuwe ngidek  jadah yakuwe  anak mlangkah utawa ngidak jadah pitung warna kang direwangi ngidak dening ibu, jadah ditata sekang warna sing padhang nganti warna sing peteng. Iku kabeh perlambang dene urip iku ora gampang, nanging kabeh alangan sing dirasakake mengko mesthi bakal ana dalan kang padhang tumuju kamulyan lan kasantosan.

3) Rampung ngidak jadah, banjur munggah andha tebu harjuna. Tebu harjuna (tebu wulung sing cilik-cilik) yakuwe  tebu kuwe kanggo  pralambang antebing kalbu, supaya anggone nitih urip ning donya iki bakal manteb. Karep liyane tebu arjuna pralambang supaya anak sing munggah tebu iku bisa duweni solah bawa kaya dene arjuna. Bocahe terus dijagongna neng pucuke andha sing digawe palenggahan kaya raja. Maksude supaya bocah kuwe ngemben bisa dadi pemimpin, bisa ngayomi, tanggung jawab ing pangurupan.

4) Bubar sekang njagong nang andha tebu harjuna, bocahe diedhuna lan dijagongna  neng gelaran lan disogi kurungan ayam jago. Kurungan kuwe pralambang urip ing donya iki, ing jero kurungan diwenehi akeh dolanan lan ubarampe pagawean kayata beras kuning, dhuwit receh, jungkat, kertas, gunting, pethet lan liya liyane. Dolanan utawa ubarampe pagawean sing dipilih dening anak iku kaya tandha besuk bakal duweni pagawean mau. Sawise rampung, dhuwit receh lan beras kuning mau disebar ngarepe wong akeh kon nggo rayahan, kuwe pratandha amal utawa sedhekah sing kagungan kersa.

5) Rampung acara tedhak siten, bocah wis bebas olih dolanan, ora khawatir maning kenang sawan utawa sesuker. Kaya kuwe tatacara budaya tedhak siten sing tujuwane kanggo nyuceni raga lan jiwa, muga muga bisa gawa jeneng arum kanggo kaluwarga  lan manunggaling gesang bawana langgeng.

(Kapethik sekang maneka sumber)

Gladhen

1. Wangsulana pitakonan-pitakonan ing ngisor kiye!

a. Miturut tegese tembung, tembung tedhak siten kuwe sekang tembung apa?

Wangsulan : ...............................................................................................

b. Apa tujuwane dianakna upacara tedhak siten ing tanah Jawa?

Wangsulan : ...............................................................................................

c. Sebutna tuladha ubarampene angger arep nganakna upacara tedhak siten!

Wangsulan : ...............................................................................................

d. Ubarampe tebu harjuna kuwe minangka pralambang apa?

Wangsulan : ................................................................................................

e. Upacara tedhak siten kuwe kanggo bocah umur pirang wulan? 

Wangsulan : ................................................................................................

Berbagi :